'impression' (izlenim) kavramı ;
felsefede ilk defa D. Hume ile önem kazanmıştır diyebiliriz . D. Hume 'dan beri bu kavram zaman zaman ön plana çıkar. Hume , impression kavramını , bilgimizin en temel ve en original ( özgün ) bir taşıyıcısı olarak anlar. varlıkla olan ilgimizi sağlayan impresion' dur. o , öyle temel bir akt'tır ki, bütün ruhsal yaşam onun tarafından meydana getirilir. .
'impression' deyince biz , görürken, işitirken ve bir şeye dokunurken , bir şeyi severken , birinden nefret ederken , bir şeyi arzular ve isterken sahip olduğumuz canlı tasavvurları anlıyoruz. bununla beraber (impression) (izlenim) , tasavvurlardan tamamı ile başkadır ; bu başkalık izlenimin daha ilksel ve ruhsal yaşam için daha temel olmasından ileri gelir. bu impresyonlar(izlenim) , tasavvurlardan, idealardan, yani herhangi bir algıyı veya ruhsal durumu hatırladığımız zaman bilince çıkan bu daha az canlı tasavvurlardan ayrılırlar. izlenimler orjinal, idea'lar ise , bunların birer kopyasıdır.
hume , bütün bilinç yaşamını iki tabaka halinde düşünüyor: impresyonlar dediği daha alt tabaka : bütün ruhsal halleri özellikle de yüksek ruhsal halleri içine alan üst tabaka . alt tabaka , impression'lar , en temel ve özgün bir tabaka olup , bütün üst tabakayı üzerinde taşır.
impression yalnız dış duyu verisi değil , aynı zamanda iç duyu içeriği anlamına da gelmektedir. kısacası , düşünmemizin bütün maddesi bu dış ve iç uyumdan meydana gelir.ruha ve iradeye sadece bunları birleştirmek düşer.
bilinç içeriği, dış duyum kadar iç duyuma da dayanır. dış dünya hakkındaki bilgimizin temelinde impression bulunduğu gibi , ruhsal dünyamız hakkındaki bilgimizin temelinde de yine aynı impression bulunur.
bildiğimiz, tanıdığımız, kısaca bilgi objesi yapabildiğimiz ' şeyler' dünyası , ancak impression'lar halinde ifade bulabilir.
Hume felsefesi, psikologist bir bilgi anlaşını temellendiriyor; ve böyle bir bilgi anlayışı ile hume, yeni bir felsefe görüşüne klavuzluk etmiş oluyor. bu felsefe görüşü , yerine göre fenomenalizm, pozitivizm ya da impressionizm 'dir
kaynak /ismail tunalı
felsefenin ışığında modern resim
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder